DEFTER TUTMAYAN ÇİFTÇİLERE 8.000 YTL’NİN ÜZERİNDE YAPILAN ÖDEMELERİN TEVSİK ZORUNLULUĞU

Kayıt dışı işlemleri kavramak

Maliye Bakanlığı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257’nci maddesinde yapılan değişikliğe dayanarak, mükelleflerin tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları ve posta idareleri kanalıyla yapmalarını ve bunlar tarafından düzenlenen belgelerle ispatlamalarını zorunlu kılmıştır. Bu düzenlemenin amacı, idarenin yoklama ve incelemelerinde banka ve benzeri kurumların kayıtlarından faydalanmak suretiyle ticari işlemlerin taraflarını izlemek ve kayıt dışılığı  azaltmaktır.

Tevsik zorunluluğunun kapsamı ve defter tutmak zorunda olmayan çiftçiler

Tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamına;

-birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,

-kazancı basit usulde tespit edilenler,

-defter tutmak zorunda olan çiftçiler,

-serbest meslek erbabı,

-vergiden muaf esnafın kendi aralarında yapacakları ticari işlemler

-ve bunların nihai tüketicilerden (Türkiye’de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları tahsilat ve ödemeler girmektedir.

320, 323, 324, 332 ve 337 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ve 1 nolu VUK sirkülerinde yapılan düzenlemelerde, defter tutmak zorunda olmayan, diğer bir deyişle gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler kapsama dahil edilmemiştir. Vergiden muaf esnafın kapsama dahil edilmiş olmasına rağmen, defter tutmak zorunda olmayan çiftçilerin kapsama dahil edilmemesinin bilinçli bir tercih olduğu kanaatindeyiz. Bu tercihte, ülkemizin bazı yörelerinde kırsal kesimin henüz mali sisteme entegre olmamasının yanı sıra zirai işlemlerdeki alım satımın kendine özgü karakterinin de rol aldığını düşünüyoruz. Ancak bu istisnanın kayıt dışılıkla mücadeleyi zayıflatan bir unsur olduğu da açıktır. 

Tahsilat ve ödemelerin yapılacağı aracı kurumlar

Toplam tutarı sekiz bin (8.000) YTL’nı aşan her türlü mal ve hizmet bedeli, avans, depozito, pey akçesi gibi ödeme veya tahsilatlar banka veya özel finans kurumları aracı kılınarak yapılır ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsik edilir. Banka ve özel finans kurumlarının yanı sıra Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü, (PTT) aracılığıyla yapılacak tahsilat ve ödemeler de tevsik kapsamındadır. Ödeme ve tahsilatlar bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsik edilir. Havale, çek, kredi kartı ve bu kurumlar aracılığıyla tahsil edilen senetler ile banka ve özel finans kurumlarının internet şubeleri üzerinden yapılan işlemlerde tevsik edilmiş sayılır.

Tevsik Zorunluluğu Olmayan Ödeme ve Tahsilatlar

-Genel ve katma bütçeli idareler ile döner sermaye işletmelerine yapılacak ödeme ve   tahsilatlar ile

-Sermaye piyasası aracı kurumlarında,

-Yetkili döviz müesseselerinde,

-Noterlerde,

-Tapu idarelerinde

yapılan işlemlere konu ödeme ve tahsilatlar tevsik zorunluluğu kapsamında değildir.

Tahsilat ve ödemelerde ciro ve beyaz cirolu çeklerin kullanımı

Bir mal veya hizmet bedeli müşterinin kendi çeki ya da ciro ettiği bir çek ya da beyaz ciro ile teslim ettiği bir çek ile ödenebilir. Mal veya hizmet karşılığı alınan müşteri çekinin tam ciro yapılması halinde çekin arkasında isim, unvan, vergi kimlik numarası ve adresinin yazılması yeterlidir. Hamiline düzenlenen çek de aynı şekilde ciro edilebilecektir.

Mal veya hizmet bedellerini beyaz ciro (sadece çeki ciro edenin imzasının bulunması) ile tahsil edenler, bu çekleri için “çek alım bordrosu” düzenlemelidirler. Bu bordroda çeki düzenleyen ya da çeki devredenin adı, soyadı, vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunması gerekmektedir. Çek alım bordrosu düzenledikten sonra bu çekler, satın alınan mal ve hizmet bedelleri karşılığı beyaz ciro ile verildiğinde “çek teslim bordrosu” düzenlenecektir. Bu bordrolarda da kendisine ciro yapılan satıcının veya yetkilisinin adı, soyadı vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunması zorunludur. (Çekle yapılan ödemelerde müteselsil sorumluluk uygulamasına muhatap tutulmamak için çekin tam ciro ile devri gerekir.)

Vadeli satışlar ile cari hesap kullanılmasında ödeme ve tahsilat

Vadeli satışlarda faturada gösterilen meblağın 8.000 YTL’nı aşması durumunda taksit tutarları banka, özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla ödenecektir. İşletmelerin kendi ortakları ve diğer gerçek ve tüzel kişilerle olan ve herhangi bir ticari içeriği olmayan nakit hareketlerinde işlem tutarı (aynı günde aynı kişiye yapılan tahsilat veya ödemelerin toplamı veya tek bir işlem tutarı) 8.000 YTL’nı aşıyor ise bunlar da tevsik kapsamında olacaktır.

Tevsik Zorunluluğuna Uymayanlara Özel Usulsüzlük Cezası Kesilmektedir

Sekiz bin (8.000) YTL’nı geçen tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla yapma zorunluluğu getirilen mükelleflerden bu zorunluluğa uymayanlara, işleme konu tutarın % 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.