1.1.2006’dan İtibaren
Yatırım İndirimi İstisnası Uygulaması
Bilindiği
üzere 8 Nisan 2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5479 sayılı Kanunla Gelir
Vergisi Kanununun “yatırım indirimi”ne ilişkin 19 ncu maddesi yürürlükten
kaldırılmış, aynı Kanuna eklenen geçici 69 ncu madde ile kaldırılan yatırım
indirimi istisnasına ilişkin geçiş hükümleri düzenlenmiştir. Bu hükümler
1.1.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Diğer bir deyişle yatırım indirimi
uygulaması, 1.1.2006 tarihinden itibaren vergi sistemimizden kaldırılmıştır.
Gelir
Vergisi Kanununa eklenen geçici 69’ncu maddede;
a)
2005
yılından devreden yatırım indirimi istisnası tutarları,
b)
24.4.2003
tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik
belgeleri kapsamında, 1.1.2006 tarihinden sonra yapılacak yatırımlar nedeniyle
hesaplanan yatırım indirimi istisnası tutarları,
c)
Gelir
Vergisi Kanununun mülga 19 uncu maddesi kapsamında 1.1.2006 tarihinden önce
başlanan yatırımlarla ilgili olarak, bu tarihten sonra yapılan ve önceden
başlanan yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden yatırımlar
nedeniyle hesaplanan yatırım indirimi istisnası tutarları,
Sadece
2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlardan indirilebilecektir.
2006,
2007 ve 2008 yıllarında yapılacak yatırım indirimi istisnası uygulamasının
şartları şöyledir:
a)
24.4.2003
tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik
belgeleri kapsamında başlanılmış yatırımlar, Gelir Vergisi Kanununun 4842
sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ek 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ncı
maddeleri çerçevesinde yapılmaya ve yatırım indirimi istisnası tutarı ve stopaj
yükümlülüğü bu hükümlere göre uygulanmaya devam edilecektir.
b)
Gelir
Vergisi Kanununun mülga 19 uncu maddesi kapsamında 1.1.2006 tarihinden önce
başlanan yatırımlarla ilgili olarak, bu tarihten sonra yapılan ve önceden
başlanan yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden yatırımlar için
31.12.2005 tarihi itibariyle 19’ncu maddenin yürürlükten kalkmadan önceki
hükümleri uygulanacaktır.
c)
1.1.2006
tarihinden sonraki kazançlardan yatırım indirimi istisnası tutarı düşüldüğünde,
kurumlar vergisi mükellefleri için 31.12.2005 tarihi itibariyle geçerli olan %
30 kurumlar vergisi oranı uygulanacaktır.
İhtilaf Konusu Olabilecek
Düzenlemeler
5479
sayılı Kanundaki bazı düzenlemelerin genel hukuk ilkelerine ve bu bağlamda
Anayasaya uygunluğu tartışmalı olup düzenlemenin iptali amacıyla Anayasa
Mahkemesine başvurulmuştur.
Yasada
hukuki ihtilaf konusu olabilecek düzenlemeler şunlardır:
a)
5479
sayılı Kanun 8 Nisan 2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmış ancak Gelir
Vergisi Kanunundaki yatırım indirimi hükümlerini kaldıran maddesi 1.1.2006
tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. 01.01.2006 - 08.04.2006 tarihleri
arasında yürürlükte bulunan GVK’nun 19’ncu madde hükümlerine göre yatırım yapıp
yatırım indirimi istisnasından faydalanmayı düşünen mükellefler mağdur
olmuşlardır.
b)
31.12.2005
tarihi itibariyle devreden yatırım indirimi tutarı bulunan veya bu tarihten
önce yatırıma başlayıp halen devam eden yatırımı bulunan mükellefler yatırıma
başladıklarında yatırım indirimi tutarlarını kazançlarından süresiz olarak
indirebileceklerini hesaplarken, bu düzenleme ile istisna tutarlarının indirimi
sadece üç yıl süre ile sınırlandırılmıştır.
c)
Bu
üç yıllık sürede istisnadan faydalanan mükellefler, vergi oranlarında lehlerine
yapılan değişiklikten (gelir vergisi oranları aynı yasa ile değiştirilmiş,
kurumlar vergisi oranını % 20’ye düşürecek yasa tasarısı halen Meclis’te
görüşülmektedir.) faydalanamayacaklardır.
Konunun
genel hukuk ilkeleri açısından tartışılacak bir çok yönü bulunduğu
kanısındayız. Bu nedenle her mükellefin kendi durumunu değerlendirip
düzenlemeden zarar görmesi söz konusu ise ihtirazi kayıtla beyanname verip dava
açma alternatifini tartışmasında fayda bulunmaktadır.
2006 Yılında Yatırım
İndirimi İstisnasından Faydalanılıp Faydalanılmamasının Değerlendirilmesi
Yukarıda
açıkladığımız üzere, 2006, 2007 ve 2008 yıllarında yatırım indirimi istisnası
uygularken, kurumlar vergisi oranının 2006 yılı başından itibaren (şifahi
açıklamalar bu yöndedir) % 20 olarak uygulanacağını, istisna uygulandığında ise
kalan matraha eski kurumlar vergisi oranı % 30’un uygulanacağını, yatırım
indirimi istisnasının % 19,8 oranında stopajlı veya stopajsız olup olmadığını
göz önünde bulundurmak gerekmektedir.
Örneğin, 2005 yılından 2006 yılına 200 birim
yatırım indirimi istisna tutarı devreden
bir kurumlar vergisi mükellefinin, (bu tutarın 24.4.2003 tarihinden önce
alınmış teşvik belgesine ait olduğunu yani stopajlı olduğunu düşünelim) 2006
yılı kurum kazancının 1000 birim olduğunu varsayalım. (Devreden yatırım
indirimi tutarının yeniden
değerleme oranında (% 0,39) endekslenmesi ihmal edilmiştir)
Yatırım
indirimi istisnası uygulanır ise:
1000-200 = 800 KV matrahı
800x%
30 = 240 KV
200x%19,8 = 39,6
yatırım indirimi stopajı
240+39,6 = 279,6
toplam vergi yükü
Yatırım
indirimi istisnası uygulanmaz ise:
1000x%20 = 200
toplam vergi yükü
Görüldüğü
üzere bu mükellefin yatırım indiriminden faydalanmaması daha avantajlı
olmaktadır. (Kar dağıtımı yapıldığında stopaja tabi tutulmuş yatırım indirimine
isabet eden kısımdan % 10 kar dağıtım stopajı yapılmayacaktır)
Örneğin, aynı mükellefin devreden yatırım
indirimi tutarının 1000 olduğunu varsayarsak,
Yatırım
indirimi istisnası uygulanır ise:
1000-1000
=
0 KV matrahı
1000x%19,8=
198 yatırım indirimi stopajı
Yatırım
indirimi istisnası uygulanmaz ise:
1000x%20 =200 KV
Kar
dağıtımı yapılır ise, yatırım indirimi istisnasının uygulandığı senaryoda vergi
yükü aynı kalacak, yatırım indirimi istisnasının uygulanmadığı senaryoda
800x%10=80 birim kar dağıtımı stopajı yapılacağı için şirketteki vergi yükü 200+80=280
birime çıkacaktır. (Ortağın beyanname vermesi durumunda kar dağıtımı stopajı
hesaplanan vergiden mahsup edilir.) Bu durumda salt şirketin vergi yükü göz
önüne alınır ise, yukarıdaki birinci örneğin aksine, bu örnekte yatırım
indirimi istisnası uygulanması daha avantajlı görünmektedir.
Örnekleri
çoğaltmak mümkün olup bu senaryolarda kritik nokta kurum kazancı tutarı ile
yatırım indirimi istisnası tutarının büyüklüklerinin birbirine mukayesesidir.
2006 Yılının Birinci
Geçici Vergi Döneminde Yapılan Tercih
2006
yılı ilk geçici vergi döneminde beyan edilecek matrah, Meclisteki tasarı henüz
yasalaşmadığı için % 30 oranında vergiye tabi tutulacaktır. Bu nedenle, bu
geçici vergi döneminde yatırım indirimi istisnası uygulamak, özellikle geçici
vergi dönemlerinde yararlanılan istisnaların stopaja tabi olmadığı da göz
önünde bulundurulursa avantajlı olabilecektir. Ancak bu dönemde uygulanan
istisnanın diğer dönemler ve hesap döneminin tümü için uygulanma zorunluluğunun
bulunduğu ileri sürülebilir. Bilindiği üzere amortisman ve maliyet yöntemleri
için böyle bir zorunluluk söz konusudur. 217 nolu Gelir Vergisi Genel
Tebliğinde, istisnaların uygulanması açısından, sadece gerekli şartların ortaya
çıktığı geçici vergi dönemlerinde istisnaların uygulanabileceği, şartların
ortadan kalktığı dönemde ise diğer dönemleri de kapsayacak şekilde istisna
uygulamasının yapılmayacağı, bu durumda istisna uygulanan önceki dönemler için
herhangi bir müeyyide uygulanmayacağı belirtilmiştir. Şartların ortadan
kalkması ifadesi gayri iradi bir durumu belirtmektedir.
Tercih
ise adı üstünde iradi bir durumdur. Ancak buna rağmen, diğer dönemlerde vergi
oranının değişecek olması nedeniyle yeni bir durumun ortaya çıkması söz konusu
olduğu için, bu geçici vergi döneminde yapılacak tercihin diğer dönemlerde değiştirilebileceği
görüşündeyiz.
Aynı
değişikliğin, 1.1.2006’dan önce yapılan stopajlı ve stopajsız yatırım indirimi
tutarlarından öncelikle hangisinin indirim konusu yapılacağı tercihinde de söz
konusu olabileceğini düşünüyoruz. Çünkü 1.1.2006’dan önce yapılan tercih, yatırım
indirimi istisna tutarlarının indiriminde herhangi bir süre kısıtlamasının söz
konusu olmadığı şartlarda yapılmış idi. Oysa şimdi istisna tutarları ancak
2006, 2007 ve 2008 yılları kazançlarından indirilebilecektir.
Ancak
bu konularda yapılacak uygulamalar eleştiri konusu olabileceğinden yargı
sürecinin gözden uzak tutulmamasında yarar bulunmaktadır.
on ~ r e _o 0� solid windowtext 1.0pt;border-right:solid windowtext 1.0pt;
mso-border-top-alt:solid windowtext .5pt;mso-border-left-alt:solid windowtext .5pt;
mso-border-alt:solid windowtext .5pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt'>
Yok
Yok
Elde
edilen kar payının net tutarına tutarın 1/9’u eklendikten sonra bulunan
tutarın yarısı Gelir Vergisi Kanununun 103’ncü maddesindeki tarifenin ikinci
gelir diliminde yer alan tutarı aştığı takdirde, yıllık gelir vergisi
beyannamesi ile beyan edilecektir. Beyannameye yazılan tutarın 1/5’i
beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Tam
ve dar mükellef kurumların 24.4.2003 tarihinden önceki yatırım indirimi
hükümlerine tabi, üzerinden stopaj yapılmış kazançları
Yok
Yok
Elde
edilen kar payının net tutarına tutarın 1/9’u eklendikten sonra bulunan
tutarın yarısı Gelir Vergisi Kanununun 103’ncü maddesindeki tarifenin ikinci
gelir diliminde yer alan tutarı aştığı takdirde, yıllık gelir vergisi
beyannamesi ile beyan edilecektir. Beyannameye yazılan tutarın 1/5’i
beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.