HALEN İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALMAKTA OLAN KİŞİLERİ İSTİHDAM EDENLER, İŞÇİ VE İŞVEREN PAYI SİGORTA PRİMLERİ İLE GENEL SAĞLIK SİGORTASI PRİMİNİN, ASGARİ ÜCRETİN % 1’İNE TEKABÜL EDEN KISMINI, KALAN İŞSİZLİK ÖDENEĞİ SÜRESİNCE ÖDEMEYECEKLERDİR

Bilindiği üzere, 18.8.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5921 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1 inci maddesi ile, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 50 nci maddesinin mülga beşinci fıkrası yeniden düzenlenmiştir.

1.10.2009 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olan söz konusu fıkrada,

"İşsizlik ödeneği alanların; işe alındığı tarihten önceki aydan başlayarak işe alan işyerine ait son altı aylık dönemde, prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması kaydıyla, 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan ve 82 nci maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan kısa vadeli sigorta primi tutarının yüzde biri olmak üzere işçi ve işveren payı sigorta primleri ile genel sağlık sigortası primi, kalan işsizlik ödeneği süresince Fondan karşılanır. Bu süre başlangıçta belirlenen toplam hak sahipliği süresinden düşülür. Söz konusu primlerin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 5510 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermesi, varsa prime esas alt kazanç sınırı ile prime esas kazanç arasındaki fark ve kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin prim tutarı farkı ile işsizlik sigortası primlerini Sosyal Güvenlik Kurumuna ödemiş olması şarttır. Bu maddede düzenlenen teşvik, 5510 sayılı Kanun kapsamında bulunanlarla aynı şartlarda olmak üzere 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıkların statülerine tabi personeli için de uygulanır. Bu maddeyle düzenlenen destek unsurundan diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca yararlanmakta olan işverenler; aynı dönem için ve mükerrer olarak bu destek unsurundan yararlanamaz. Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle uygulama, destek unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır. Ayrıca, işçinin, işten ayrıldığı işyerinde tekrar işe başlaması halinde bu teşvik hükümlerinden yararlanılamaz. Bu fıkrada düzenlenen teşvik, 21.4.2005 tarihli ve 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinde çalışmaya başlayanlar hakkında uygulanmaz."

hükümleri yer almış bulunmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumunun 4.12.2009 tarihinde yayımladığı 2009/149 sayılı Genelgede konu ile ilgili yapılan açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.

1.1.      4447 Sayılı Kanunun 50 nci Maddesinin Beşinci Fıkrasında Öngörülen Teşvikten Yararlanma Şartları

Sigortalılar yönünden;

     - 1/10/2009 veya sonraki bir tarihte işe alınmış olması,

     - İşe giriş tarihi itibariyle işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olması,

İşyerleri yönünden;

     - Sigortalının işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak son altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,

     - İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olan sigortalının, işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir işyerinde işe başlamış olması,

     şartları ile maddede öngörülen diğer şartların birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

1.2.       Sigortalının 1.10.2009 veya sonraki bir tarihte işe alınmış olması:

Maddede öngörülen sigorta prim teşvikinden 1.10.2009 veya sonraki bir tarihte işe alınan sigortalılar ve bu sigortalıları işe alan işverenler yararlanabileceklerdir.

Bu bağlamda, işsizlik ödeneğinden yararlanmaya 1.10.2009 tarihinden önce hak kazanmış olan sigortalıların, 1.10.2009 tarihinden sonra işe alınmış olmaları ve işe alındıkları tarihten sonra işsizlik ödeneğinden yararlanmaya hak kazanmış kalan sürelerinin bulunması halinde, gerek sigortalıların, gerekse işverenlerinin bahse konu sigorta prim teşvikinden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır.

1.3.      Sigortalının, işe giriş tarihi itibariyle işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olması:

1.10.2009 veya sonraki bir tarihte işe alınan sigortalının, işe giriş tarihi itibariyle aynı Kanunun 51 inci maddesi uyarınca işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olması gerekmektedir.

     4447 sayılı Kanun uyarınca sigortalı sayılanlar,

     - Hizmet akitlerinin anılan Kanunda belirtilen hallerden birisine dayalı olarak sona ermesi,

     - Süresi içinde şahsen veya elektronik ortamda İŞKUR'a başvurarak yeni bir iş almaya hazır olduklarını kaydettirmeleri,

     - Hizmet akitlerinin sona ermesinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş ve işten ayrılmadan önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmaları,

     kaydıyla işsizlik ödeneği almaya hak kazanırlar.

Bahse konu sigorta prim teşvikinden işsizlik ödeneği almaya hak kazanılmış bulunulan sürenin kalan kısmı için yararlanılabileceğinden, sigortalıların işsizlik ödeneğinden yararlanma süreleri bitmeden işe alınmış olmaları gerekmektedir.

1.4.      Sigortalının işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak, son altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması:

Öngörülen sigorta prim teşvikinden, sigortalının, işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak son altı aylık döneme ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilmiş ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olmaları kaydıyla yararlanılabilecektir.

Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Kuruma bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kuruma bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır.

İşsizlik ödeneğinden yararlanmaya hak kazanmış olan sigortalının işe alınması ile birlikte (işe alındığı tarih itibariyle) çalıştırılan toplam sigortalı sayısı, ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkmadığı takdirde, takip eden aylarda çalışan sigortalı sayısı ortalama sigortalı sayısının üzerine çıksa dahi sözkonusu sigortalıdan dolayı bahse konu sigorta prim teşvikinden yararlanılması mümkün olamayacaktır.

Öte yandan, işsizlik ödeneğinden yararlanmaya hak kazanmış sigortalıları ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alan işverenler, anılan Kanunda öngörülen sigorta prim teşvikinden ortalama sigortalı sayısının üzerinde sigortalı çalıştırdıkları aylarda yararlanabilecek, buna karşın, çalıştırdıkları sigortalı sayısının ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkmadığı aylarda sözkonusu sigorta prim teşvikinden yararlanamayacaklardır.

Dolayısıyla işsizlik ödeneğinden yararlanmakta iken işe alınan sigortalının, kapsama giren bir sigortalı olup olmadığı hususu işe alındığı tarih itibariyle ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınıp alınmadığına bakılarak; kapsama giren bir sigortalıdan dolayı anılan maddede öngörülen teşvikten yararlanılıp yararlanılmayacağı hususu ise, her bir ay bazında çalıştırılan sigortalı sayısının ortalama sigortalı sayısının üzerinde olup olmadığına bakılarak tespit edilecektir.

Kuruma bildirilmiş toplam sigortalı sayısının tespitinde, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalılar hesaplamaya dahil edilecek, buna karşın 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler hesaplamaya dahil edilmeyecektir.

1.5.      İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olan sigortalının, işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir işyerinde işe başlamış olması:

Bahse konu sigorta prim teşvikinden yararlanabilmesi için gerekli olan şartlardan biri de, sigortalının, işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir işyerinde işe başlamış olmasıdır.

1.6.      Teşvikten yararlanmak amacıyla yapılacak olan başvurunun şekli:

İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olan sigortalıyı ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alan işverenlerin, işe aldığı sigortalının işsizlik ödeneği almaya hak kazandığı tarihi, işsizlik ödeneği alma süresini ve kalan işsizlik ödeneğinden yararlanılmaya hak kazanılmış gün sayısını, Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüğüne müracaat ederek, alacakları yazı ile belgelemeleri gerekmektedir.

1.7.      Sigorta primi teşvikinden yararlanılacak olan süre:

Öngörülen sigorta prim teşvikinden, kapsama giren her bir sigortalı için, işe alındığı tarihten, hizmet akdinin devam etmesi kaydıyla işsizlik ödeneğinin kalan süresince yararlanılabilecektir.

1.8.      Sigortalının, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi içinde birden fazla işyerinde çalışması:

Sigortalının işsizlik ödeneğinden yararlanmaya hak kazanmasının ardından, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi içinde birden fazla işyerinde çalışmaya başlaması halinde, bahse konu sigorta prim teşvikinden, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak alınmış olması kaydıyla ancak işe girilen ilk işyeri işverenince yararlanılabilecektir.

1.9.      Sigortalının, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi içinde çalışmaya başladığı işyerinden, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi sona ermeden ayrılarak, yine kalan işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi içinde yeniden çalışmaya başlamış olması:

İşsizlik ödeneğinden yararlanmaya hak kazanmış olan sigortalının, Kanunun bu hükmüne istinaden işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi içinde çalışmaya başlamalarının ardından, hizmet akdinin tekrar sona ermesi ve kalan işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi içinde yine gerek işten ayrıldıkları işyerinde, gerekse (işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri hariç) başka bir işyerinde yeniden çalışmaya başlamaları halinde, bahse konu sigorta prim teşvikinden, maddede aranılan diğer şartların gerçekleşmiş olması kaydıyla, kalan süreler için de yararlanılabilecektir.

Diğer taraftan, işsizlik ödeneğinden yararlanmakta iken işe alınan ve sonra sözkonusu işyerinden ayrılan sigortalıların, bu işyerinden ayrılmakla yeni bir işsizlik ödeneği süresine hak kazanmamış olmaları kaydıyla, işsizlik ödeneğinin kalan yararlanma süresi içinde yine aynı işyerinde tekrar işe başlamaları halinde, sözkonusu sigorta prim teşvikinden yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

1.10.   İşsizlik Sigortası Fonundan Karşılanacak Sigorta Primlerinin Hesaplanması

4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin beşinci fıkrasına istinaden, kapsama giren sigortalıların, prime tabi tutulacak kazançlarının 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden tahakkuk eden,

     - Kısa vadeli sigorta kolları priminin 1 puanlık kısmı,

     - Malullük yaşlılık ve ölüm sigortası priminin tamamı,

     - Genel sağlık sigortası priminin tamamı,

     İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

1.11.   Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin Düzenlenmesi ile Muhteviyatı Sigorta Primleri ve İşsizlik Sigortası Priminin Ödenmesi:

4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen sigorta prim teşvikinden yararlanabilmesi için, kapsama giren sigortalılara ilişkin 15921 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinin, Kuruma, yasal süresi içinde verilmiş olması gerekmektedir.

Diğer taraftan, 15921 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle yasal süresi içinde Kuruma verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk etmiş sigorta primlerinin, sigortalı ve işveren hissesine ait kısmının İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi için, aynı aya ilişkin gerek 15921 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle, gerek farklı Kanun numarası seçilmek suretiyle, gerekse Kanun numarası seçilmeksizin düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk etmiş sigorta primlerinin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmayan kısmı ile işsizlik sigortası primlerinin tamamının yasal süresi içinde ödenmesi gerekmektedir.

Sigorta primlerinin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmayan işveren ve sigortalı hisselerine isabet eden kısmın tamamı ile işsizlik sigortası primlerinin tamamının yasal süresi içinde ve eksiksiz olarak ödenmemesi halinde, bahsekonu prim teşvikinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

1.12.   Alt İşverenleri Olan İşyerlerinde Teşvikten Yararlanma Şartları:

İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olan sigortalıların, işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir işyerinde işe başlamış olmaları gerektiğinden, kapsama giren sigortalının, son çalıştığı işyerinin alt işvereni tarafından işe alınması; son çalıştığı işyerinin alt işveren olması halinde, asıl işveren tarafından ya da asıl işverenin diğer alt işverenleri tarafından işe alınması halinde, sözkonusu teşvikten yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

Alt işverenleri bulunan işyerlerinde, maddede belirtilen nitelikteki sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınıp alınmadığı hususu ise, kapsama giren sigortalıların işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak, son altı aylık dönemde gerek asıl işveren, gerekse alt işverenler tarafından verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerindeki ortalama sigortalı sayısına bakılarak tespit edilecektir.

1.13.   Diğer Teşvik Kanunlarından Yararlanan İşverenlerin 4447 Sayılı Kanunun 50 nci Maddesinin Beşinci Fıkrasında Öngörülen Sigorta Prim Teşvikinden Yararlanmalarına İlişkin Usul ve Esaslar:

Diğer teşvik kanunlarına istinaden sigorta primi işveren hissesi teşvikinden veya 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden yararlanmakta olan işverenlerin, teşvik kapsamına giren sigortalılarından dolayı aynı dönem için ve mükerrer olarak 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen teşvikten yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.

1.14.   Diğer Hususlar:

4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen sigorta prim teşvikinden, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanlardan, yurt dışında çalışan sigortalılardan, aday çırak, çırak ve öğrencilerden dolayı yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

Özel nitelikteki bina inşaatı işyerleri, maddede aranılan şartların sağlanmış olması kaydıyla sözkonusu teşvik hükmünden yararlanabileceklerdir. Ancak, bahse konu işyerleri için ilişiksizlik belgesi verilmeden önce, maddede aranılan şartların sağlanmış olup olmadığı hususu Sigorta Primleri Servislerince kontrol edilecektir.

İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan sigorta primleri, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.