EKONOMİDE GEÇEN HAFTA

	31.12.2018	20.09.2019	27.09.2019
USD/TL	5,2693	5,6981	5,6726	Aşağı (+)
EUR/TL	6,07	6,2977	6,2068	Aşağı (+)
BİST 100	91.270	100.339	105.152	Yukarı (+)
FAİZ (TRY 2 YIL. TAH.)	19,73	14,96	14,13	Aşağı (+)
BRENT PETROL	56,21	64,90	61,91	Aşağı (+)
CDS	359,77	379,70	360,28	Aşağı (+)
S&P 500	2.510,03	2.989,62	2.961,79	Aşağı (-)

DÜNYA EKONOMİSİ

·        Almanya’da bileşik PMI 7 senenin en düşüğüne gerileyerek 49.1 oldu

IHS Markit tarafından Pazartesi günü açıklanan verilere göre Almanya'da bileşik PMI Eylül’'de 49.1 oldu. Markit ekonomisti Phil Smith, veriyi Alman endüstrisinin 2009 finansal krizinden beri gördüğü en kötü gerileme olarak değerlendirdi.

·        Euro Bölgesi'nde ekonomik büyüme Eylül'de durma noktasına yaklaştı

İmalattaki yavaşlamanın hizmet sektörüne de sıçramasıyla bileşik PMI Eylül'de 50.4 seviyesinde gerçekleşti

Avrupa Merkez Bankası (AMB) yaklaşık iki hafta önce faiz indirerek ve tahvil alım programının yeniden başlattığı yeni parasal teşvik önlemlerini açıklamıştı.

·        Euro Bölgesi'nde ekonomik güven Eylül'de 101.7 ile 4 yılın düşüğüne geriledi

Ticaret gerilimi ve Brexit kaynaklı belirsizlik nedeniyle güven endeksi dört yılın düşüğüne geriledi

TÜRKİYE EKONOMİSİ

·        Reel kesim güveni Eylül'de geriledi

RKGE, eylülde bir önceki aya göre 3,7 puan azalarak 102,5 seviyesinden 98,8'e geriledi.

Endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, son 3 aydaki toplam sipariş miktarı, mevcut toplam sipariş miktarı, genel gidişat, gelecek 3 aydaki üretim hacmi, sabit sermaye yatırım harcaması, gelecek 3 aydaki ihracat sipariş miktarı, mevcut mamul mal stoku ve gelecek 3 aydaki toplam istihdam miktarı olmak üzere tüm alt endeksler RKGE'yi azalış yönünde etkiledi.

İmalat sanayi kapasite kullanım oranı ise bir önceki aya göre 0,3 puan azalarak yüzde 76,3 oldu.

·        Hizmet sektörü güven endeksi eylülde yüzde 0,2, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 2,7 ve inşaat sektörü güven endeksi yüzde 8,3 arttı

·        Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) toplam rezervleri geçen hafta 2 milyar 164 milyon dolar artarak 103 milyar 39 milyon dolara çıktı.

20 Eylül'de Merkez Bankası brüt döviz rezervleri ise, 1 milyar 261 milyon dolar artışla 77 milyar 184 milyon dolar olarak gerçekleşti.

·        Yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 20 Eylül ile biten işlem haftasında 1.2 milyar dolar artarak 192.657 milyar dolara yükseldi.

Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatının M2 yani dolaşımdaki para, TL ve yabancı para cinsinden vadeli ve vadesiz mevduat toplamına oranı 2010 yılında %26’lar seviyesinde iken 2019 da % 48’lere yükselmiştir. Bu oran ekonominin son yıllarda ne denli yabancı paraya bağlı bir ekonomi haline geldiğini göstermek açısından önemlidir. Bu durum kurlardaki istikrar açısından kırılgan bir yapıya işaret etmektedir.

·        Ekonomik güven endeksi Ağustos ayında 87,1 iken, Eylül ayında %1,3 oranında azalarak 86 oldu.

Ekonomik güven endeksindeki düşüş, tüketici ve reel kesim (imalat sanayi) güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklandı.
 

·        BİST Bankacılık Endeksi yüzde 5.1 ile 3 ayın en güçlü günlük yükselişini kaydetti

BİST Bankacılık Endeksi yüzde 5.1 ile 3 ayın en güçlü günlük yükselişini kaydetti. Bu yükselişte, iktidarın düzenlemesiyle bankacılık sektöründeki sorunlu kredilerin tasfiye sürecinin başlamasının etkili olduğunu düşünüyoruz.

EKONOMİDE GEÇEN HAFTA

	31.12.2018	06.09.2019	20.09.2019
USD/TL	5,2693	5,6873	5,6981	Yukarı (-)
EUR/TL	6,07	6,2998	6,2977	Aşağı (+)
BİST 100	91.270	103.072	100.339	Aşağı (-)
FAİZ (TRY 2 YIL. TAH.)	19,73	15,33	14,96	Aşağı (+)
BRENT PETROL	56,21	60,22	64,90	Yukarı (-)
CDS	359,77	379,77	379,70	Aşağı (+)
S&P 500	2.510,03	3007,39	2.989,62	Aşağı (-)

·        Takip hesaplarına atılacak krediler

Geçen hafta BDDK yaptığı açıklamada, bankacılık sektöründe takip hesaplarına aktarılması gereken toplam 46 milyar liralık kredi tespit edildiğini ve ilgili bankalara 2019 sonuna kadar söz konusu krediler için beklenen kredi zarar karşılıklarının ayrılması konusunda bildirimde bulunulduğunu açıkladı. Bu, kredi mekanizmasının tekrar etkin bir şekilde işlemesi için gerekli bir adımdır ve bu anlamda olumludur. Üstelik açıklamada, bu krediler için karşılık ayrılmasının bankaların yüzde 18,2 olan sermaye yeterlilik rasyosunu yaklaşık 50 baz puan kadar düşürmesi ve yüzde 17,7 seviyesine getirmesi, takibe dönüşüm oranının ise yüzde 4,6'dan yüzde 6,3 seviyesine yükseltmesinin beklendiği ifade edilmiştir. Açıklamada, sermaye yeterlilik rasyosunun Basel III kriterlerinde yüzde 8 olduğu halde, Türkiye'de ihtiyatlı bir yaklaşımla yüzde 12 olarak uygulandığı anımsatılarak, oranın her iki kriterin de üstünde kaldığı belirtilmiştir.

Bu krediler inşaat ve enerji sektörlerinde yoğunlaşmış olup, bunun dışında ayrıca yeniden yapılandırma ihtiyacı içinde bulunan kredi stoku bulunmaktadır. Nitekim, TBB Başkanı Aydın, Türk bankacılık sisteminin enerji sistemindeki kredi stokunun 47 milyar dolar olduğunu, bunun 35 milyar dolarında herhangi bir problem olmadığını, 12-13 milyar dolarlık bölümünün yapılandırma gerektirdiğini belirtmiştir.

·        Konut satışları

TÜİK verilerine göre Türkiye genelinde konut satışları 2019 Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %5,1 oranında artarak 110 bin 538 oldu.

İpotekli konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre %168 oranında artış göstererek 34 bin 148 olmuştur. Bu artışta, kamu bankalarının faiz indirme kararı alarak kullandırdığı düşük faizli konut kredilerinin etkisi çok nettir. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı %30,9 olarak gerçekleşmiştir.

·        Özel sektörün yurt dışı kredi borcu azalıyor

Temmuzda 2018 sonuna kıyasla özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 11,2 milyar dolar azalarak 198,5 milyar dolara, kısa vadeli kredi borcu ise (ticari krediler hariç) 2,5 milyar dolar gerileyerek 12,9 milyar dolara düştü.

·        Fed 11 yıl sonra art arda 2. kez faiz indirdi

Fed Eylül ayı toplantısında beklentiye paralel olarak 25 bp faiz indirimine gitti. Banka 11 yıllık aranın ardından ilk kez Temmuz'da faiz indirmişti. Böylece Fed fonlama faizi yüzde 1.75 – 2.00 aralığına indi. Küresel büyüme görünümünün geçen yıldan bu yana zayıfladığını ifade eden Powell, son toplantıdan bu yana yurt dışında ek zayıflıklar gördüklerini belirtti. FED’in faiz indirimi elbette gelişmekte olan ülkeler açısından olumludur.

·        Fitch/Parker: Türkiye'de enflasyon şu anda düşüyor ve büyüme iyileşiyor

Fitch Ratings’in Avrupa, Orta Doğu ve Afrika Ülke Notları Grubu Direktörü Ed Parker, "Türkiye geçen yazki finansal krizden toparlanarak ve dengelenerek son derece etkileyici bir şekilde direnç ve esneklik gösterdi” demiş.

Ancak ardından, kamu borcunun milli gelire oranının bu yıl sonunda yüzde 4 seviyesine yaklaşmakta olduğunu, bankaların varlık kalitesinde bozulmanın görüldüğünü eklemiş. Bu riskler her ülke ekonomisinde mevcut olabilir. Önemli olan bunların en aza indirilmesi ve doğru yönetilmesidir.

·        Brent petroldeki artış

Petrol fiyatları, Suudi Arabistan'da petrol saha ve tesislerine düzenlenen saldırıların küresel petrol arzını yaklaşık yüzde 5 azaltmasının ve bölgede istikrarsızlığın daha da artacağı endişelerinin güçlenmesinin ardından hafta içinde varil başına 71 doların üzerine yükselmiş ve sonra 65 USD seviyesine inmiştir. Ağustos başından bu yana 60 USD seviyesinde seyreden petrol fiyatları bu gelişme ile 65 USD seviyesine oturmuş görünüyor. Üretimin tekrar eski seviyesi gelmesinin zaman alacağı ifadeediliyor.

·        İşsizlik oranı Haziran'da %13'e yükseldi

TÜİK verilerine göre Türkiye'de işsiz sayısı Haziran'da geçen yılın aynı dönemine göre 938 bin kişi artarak 4 milyon 253 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 2,8 puanlık artış ile %13,0 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 3,2 puanlık artış ile %15,3 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 5,4 puanlık artış ile %24,8 oldu. Bu rakamlar ekonominin durgunluk döneminden geçtiğini çok net bir şekilde gösteriyor. Toparlanmadaki ilk işaretler tüketim cephesinden gelerek, yatırım ve istihdama yansıyacağı için işsizlikteki iyileşme işaretleri için biraz daha beklememiz gerekecek.

·        Perakende satış hacmi, temmuzda bir önceki aya göre yüzde 1,5 geriledi

Perakende satış hacmi, temmuzda bir önceki aya göre yüzde 1,5 azaldı. Temmuzda, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 2,8, otomotiv yakıtı satışları yüzde 0,3 azalırken, gıda, içecek ve tütün satışları aynı seviyede kaldı. Bu veri açısından tüketim cephesinde toparlanma işareti görünmüyor.

·        Merkezi yönetim bütçesi Ağustos'ta 576,3 milyon TL fazla verdi

Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçe dengesi verilerine göre, 2018 yılı Ağustos ayında 2.5 milyar lira faiz dışı fazla verilirken, bu rakam 2019 Ağustos ayında 11.4 milyar lira oldu.

Bütçenin 8 aylık gerçekleşme rakamlarına bakıldığında, Ağustos 2018 de 50.763 milyon TL olan bütçe açığı, Ağustos 2019 da 68.106 milyon TL olmuştur. En büyük gider kalemi cari transferler, bu kalemin içindeki en büyük kalemde sosyal güvenlik sistemine yapılan ödemeler olmuştur. Süreklilik vasfı bulunmayan bu anlamda sağlam bir kaynak olmayan vergi dışı gelirlerdeki % 57 reel artış bütçe dengesini olumlu etkilemiştir.

Ancak hemen eklemek gerekir ki, 2015 yılından beri faiz dışı bütçe açığının GSYH’a oranı sürekli artmaktadır.

·        Konut fiyat endeksi KFE (2017=100), temmuzda bir önceki aya göre yüzde 1,92 artarak 113,15 oldu.

Ancak bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,54 artan KFE, aynı dönemde reel olarak yüzde 11,24 azaldı. Bu veri de inşaat sektörünün durumunu göstermesi açısından önemlidir.

·        Tüketici güven endeksi 58.3'ten Eylül ayında 55.8'e geriledi

Tüketim cephesindeki toparlanma açısından önemli bir öncü göstergedir. Ekonominin toparlanması için öncelikle tüketicilerin güveninin sağlanması şarttır.

·        Merkezi yönetim brüt borç stoku, ağustos ayı itibarıyla 1 trilyon 248,3 milyar lira oldu.

Borç stokunun 626,7 milyar lira tutarındaki kısmı Türk lirası, 621,7 milyar lira tutarındaki kısmı döviz cinsi borçlardan oluştu.

Merkezi yönetim borç stokunun GSYH’a oranı Haziran 2019 itibariyle % 30,58’dir. Bu oran son üç yıldır % 28 ile 29 arasında seyretmekte olup, 2019 da dikkat çekici bir artış söz konusudur. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere, 2015 den bu yana ortalama maliyet sürekli artarken, ortalama vade düşmektedir.

Son üç yıldır Amerikan Merkez Bankasının bilançosunu küçültme stratejisine bağlı olarak gelişmekte olan ülkeler için borçlanma maliyetlerinin arttığı bir gerçektir. Ancak son aylarda Amerikan Merkez Bankasının iki kez faiz indirmesi, Avrupa Merkez Bankasının ve diğerlerinin de faiz indirme yönünde sinyaller vermesi ülkemiz açısından olumlu bir gelişmedir.

EKONOMİDE GEÇEN HAFTA

EKONOMİDE GEÇEN HAFTA

	31.12.2018	06.09.2019	13.09.2019
USD/TL	5,2693	5,7118	5,6873	Aşağı
EUR/TL	6,07	6,3004	6,2998	Aşağı
BİST 100	91.270	98.987	103.072	Yukarı
FAİZ (TRY 2 YIL. TAH.)	19,73	15,81	15,33	Aşağı
BRENT PETROL	56,21	61,54	60,22	Aşağı
CDS	359,77	384,90	379,77	Aşağı
S&P 500	2.510,03	2.978,71	3007,39	Yukarı

• 
  
• 
  
• 
  

GEÇEN HAFTANIN OLUMLU GELİŞMELERİ

• İSO Türkiye İhracat İklimi Endeksi Ağustos'ta 51,1 oldu

Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen öncü gösterge olan İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İhracat İklimi Endeksi ağustosta 51,1 oldu

Endekste eşik değer olan 50'nin üzerinde ölçülen tüm rakamlar, ihracat ikliminde iyileşmeye, 50'nin altındaki değerler ise bozulmaya işaret ediyor.

•         Merkez Bankası politika faizini 325 baz puan düşürdü (Faizler aşağı, büyüme yukarı)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Eylül ayı toplantısında politika faizini 325 baz puan indirerek % 19.75'ten % 16.50'ye çekti. Merkez Bankası açıklamasında, enflasyondaki düşüş trendinin devam ettiğini belirtmiştir.

•         Avrupa Merkez Bankası mevduat faizini düşürdü, varlık alım programı açıkladı (Euro aşağı)

Avrupa Merkez Bankası mevduat faizini eksi % 0.4'ten eksi % 0.5'e çekti, banka parasal genişlemeye tekrar başlayacağını açıkladı

•         Sanayi üretimi aylık yüzde % 4.3 arttı, yıllık % 1.2 düştü

Türkiye'nin mevsimsellikten ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi Temmuz ayında aylık bazda yüzde 4,3 artarken yıllık bazda yüzde 1,2 geriledi. Önemli bir öncü gösterge olan sanayi üretimin aylık bazda artması olumlu olarak değerlendirilse bile  bu artışların sürekliliği bulunmamaktadır.

•         Cari denge Temmuz'da 1.16 milyar dolar fazla verdi (Kurlar aşağı)

Bunun sonucunda, 12 aylık cari fazla 4 milyar 445 milyon dolar oldu.

Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 2 milyar 421 milyon dolar azalarak 2 milyar 524 milyon dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kaynaklı girişlerin 959 milyon dolar artarak 4 milyar 277 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.

GEÇEN HAFTANIN OLUMSUZ GELİŞMELERİ

• Fitch ABD ve Çin'e ilişkin büyüme tahminini aşağı yönlü revize etti. (İhracat aşağı)

•   AMB büyüme ve enflasyon tahminlerini düşürdü (İhracat aşağı)

Avrupa Merkez Bankası Haziran'da % 1.2 olarak gördüğü 2019 yılı büyüme tahminini % 1.1'e, 2020 tahminini % 1.4'ten % 1.2'ye indirdi.

Enflasyon tahminleri de aşağı yönlü revize edildi. Buna göre 2019 yılı Euro Bölgesi enflasyon beklentisi % 1.3'ten % 1.2'ye, 2020 tahminini % 1.4'ten % 1'e çekildi.

• Türkiye Bankalar Birliği (TBB), elektrik üretim ve dağıtım sektörünün mevcut borç stokunun 47 milyar dolar civarında olduğunu ve yapılandırma ihtiyacı bulunan kredi portföyünün 12-13 milyar doları düzeyinde bulunduğunu duyurdu. (Bütçe açığı yukarı, büyüme aşağı)

DEĞERLENDİRME

GENEL OLARAK OLUMLU BİR HAFTAYI GERİDE BIRAKTIK.