GÜMRÜK İŞLEMLERİNDE BASİTLEŞTİRİLMİŞ USUL VE ONAYLANMIŞ KİŞİ STATÜ BELGESİ

Gümrük işlemlerinde basitleştirilmiş usul ve bu usulden yararlanmak üzere verilen onaylanmış kişi statü belgesi (OKSB), gümrük sistemimizde birkaç yıldan beri yürürlükte olan ve Gümrük Yönetmeliği’nin 17A ila 17D, 135 ila 163, 207 ve 650 ila 657 nci maddelerinde düzenlenmiş  bir uygulamadır. 30 Haziran 2009 Tarihli Resmi Gazetede 30 Ağustosta yürürlüğe girecek basitleştirilmiş usule ilişkin kısmen yeni düzenlemelerin yer aldığı 2 seri nolu Gümrük Genel Tebliği (Basitleştirilmiş Usul) yayınlanmış olup bu uygulamayı bilmeyenler için tanıtmak, bilenler ve uygulayanlar için ise yeni düzenlemeleri tanıtmak amacıyla konu aşağıda anahatları ile özetlenmiştir.

1.1.      Basitleştirilmiş Usul Kapsamında Sağlanan Kolaylıklar ve  Yararlanacak Statü Sınıfları:

BELGE NEVİ	SAĞLANAN KOLAYLIKLAR
A sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü	-Eksik beyan usulü -Kısmi teminat uygulaması -Onaylanmış ihracatçı yetkisi -Ertelenmiş kontrol uygulaması -Götürü teminat yetkisi
B sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü	-Eksik beyan usulü -Kısmi teminat uygulaması -Onaylanmış ihracatçı yetkisi -Ertelenmiş kontrol uygulaması -Götürü teminat yetkisi
C sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü	-Eksik beyan usulü -Kısmi teminat uygulaması -Onaylanmış ihracatçı yetkisi

A, B ve C SINIFI ONAYLANMIŞ KİŞİ  STATÜSÜ İÇİN GEREKLİ GENEL ŞARTLAR	A SINIFI ONAYLANMIŞ KİŞİ  STATÜSÜ İÇİN GEREKLİ ÖZEL ŞARTLAR	B SINIFI ONAYLANMIŞ KİŞİ  STATÜSÜ İÇİN GEREKLİ ÖZEL ŞARTLAR	C SINIFI ONAYLANMIŞ KİŞİ  STATÜSÜ İÇİN GEREKLİ ÖZEL ŞARTLAR
a) Yönetim kurulu üyeleri, sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarının; devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, güveni kötüye kullanma (emniyeti suistimal), hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, hileli (dolanlı) iflas, yalan tanıklık (yalan yere şahadet), suç uydurma (suç tasnii) ve iftira suçları ile ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçlarından mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa; vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından 213 sayılı Vergi Usul Kanununa; mülga 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun, mülga 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ile 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanuna muhalefetten kesinleşmiş cezası bulunmaması,          b) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere,  her bir dönem içerisinde vergi kaybına neden olan gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle, haklarında 234 ila 238 inci maddeler uyarınca 241 inci maddenin birinci fıkrasında öngörülen usulsüzlük cezasını aşan tutarda düzenlenmiş ceza kararı toplam sayısının, beşten fazla olmak koşuluyla, her bir dönemde işlem gören ithalat ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesi toplam sayısının yüzde birini aşmaması,          c) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, her bir dönem içerisinde vergi kaybına neden olan gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle, haklarında 234 ila 238 inci maddeler uyarınca 241 inci maddenin birinci fıkrasında öngörülen usulsüzlük cezasının yirmi beş katını aşan tutarda düzenlenmiş ceza kararı sayısı ve yine aynı tutardaki usulsüzlük cezasının yüz katını aşan 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 51 inci maddesi ve  4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 16 ncı maddesi uyarınca düzenlenmiş ceza kararı sayısı toplamlarının, ikiden fazla olmak koşuluyla, her bir dönemde işlem gören ithalat ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesi toplam sayısının binde üçünü aşmaması,          ç) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere,  her bir dönem içerisinde gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle haklarında 239, 240 ve 241 inci maddeler uyarınca aynı 241 inci maddenin birinci fıkrasında öngörülen usulsüzlük cezasını aşan tutarda düzenlenmiş ceza kararı toplam sayısının, ondan fazla olmak koşuluyla, her bir dönemde işlem gören ithalat ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesi toplam sayısının yüzde ikisini aşmaması,          d) Gümrük mevzuatı uyarınca kesinleşmiş vergi ve ceza borcu bulunmaması,          e) Vergi mevzuatı uyarınca kesinleşmiş vergi borcu bulunmaması,          f) İlgili mevzuat uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunmaması,          g) İhracatçılar için, bağlı bulunulan ihracatçı birliği kayıtlarına göre, Türkiye İhracatçılar Meclisi veya ihracatçı birliklerince ilgili mevzuatı çerçevesinde performans ve güvenilirliğinin onaylanmış olması,          ğ) Dış ticaret sermaye şirketleri, grup ihracatçıları, grup ithalatçıları, Ar-Ge merkezi belgesine sahip kişiler ile bakım onarım faaliyeti yürüten ticari hava taşımacılığı şirketleri hariç imalatçı olması,          h) Başvuru yılından önceki iki yıl esas alınmak suretiyle, mali yapısının yeminli mali müşavir tarafından incelenerek, Müsteşarlıkça belirlenecek formata uygun olarak düzenlenecek raporla olumlu görüşle sonuca bağlanmış olması,          Grup ihracatçıları veya grup ithalatçıları tarafından yapılan başvurularda, dış ticaret işlemlerinde adlarına aracılık yapıldığı bildirilen grup imalatçıları tarafından birinci fıkranın (d), (e) ve (f) bentlerinde sayılan koşulların sağlanması gerekir.	a) Dış ticaret performansına ilişkin olarak aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması:          1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari yirmi beş milyon FOB/ABD doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması, 2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari yüz milyon ABD doları tutarında olması.          b) Başvuru tarihinden geriye dönük bir ay içinde en az iki yüz elli işçi istihdam ediyor olması.	a) Dış ticaret performansına ilişkin olarak aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması:          1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari beş milyon FOB/ABD doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması, 2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari yirmi milyon ABD doları tutarında olması.          b) Başvuru tarihinden geriye dönük bir ay içinde en az yüz işçi istihdam ediyor olması.	a) Dış ticaret performansına ilişkin olarak aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması:          1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari iki milyon FOB/ABD doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması, 2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari sekiz milyon ABD doları tutarında olması, 3) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde asgari yirmi beş milyon ABD doları tutarında sabit sermaye yatırımı yapmış olması. b) Başvuru tarihinden geriye dönük bir ay içinde en az otuz işçi istihdam ediyor olması.

Onaylanmış ihracatçı yetkisi, basitleştirilmiş işlem kapsamında A.TR düzenleme ve vize etme yetkisini ifade etmektedir.

Eksik beyan usulü, ertelenmiş kontrol, kısmi teminat, götürü teminat uygulamaları ve onaylanmış ihracatçı yetkisinden sadece BİLGE sistemi bulunan gümrük müdürlüklerinde faydalanılabilir.

1.2.      Statü Belgesi Kapsamında Yararlanılacak Usul, Uygulama ve Yetkiler

1.2.1.         Eksik Beyan Usulü:

Eksik beyan usulünde, aşağıda sayılan belgelerin bir ya da daha fazlası beyannameye eklenmeksizin beyanda bulunulabilir:

-Orijinal fatura,

-A.TR dolaşım belgesi,

-Menşe ispat belgeleri,

-Ödeme şekli gereği ibrazı gereken navlun makbuzu ve sigorta poliçesi,

-İşlenmiş tarım ürünlerinin serbest dolaşıma sokulması halinde ibrazı gereken işlenmiş tarım ürünleri analiz sonuç raporu.

Bu belgelerden bir veya daha fazlası beyannameye eklenmeksizin beyanda bulunulması durumunda bu belgelerin, eksik belgeyle beyan edilmek istenen eşyaya ilişkin gümrük beyannamesinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde gümrük beyannamesinin tescil edildiği gümrük müdürlüğüne ibraz edilir.

1.2.2.         Kısmi Teminat Uygulaması

Gümrük antrepo, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat rejimlerine tabi tutulan eşya için teminat alınması öngörülen durumlarda, statü belgesi sahibi kişilerden, talep etmeleri halinde, ithalat vergilerinin yüzde onu oranında teminat alınır.

Dahilde işleme ve hariçte işleme rejimleri ile ilgili usul ve esaslar hakkında çıkarılan bakanlar kurulu kararları ile belirlenmiş teminat uygulamaları hükümleri saklıdır.

1.2.3.         Götürü Teminat Uygulaması

Götürü teminat uygulaması, eşyanın gümrük vergileri ve sair vergilerinin teminata bağlanmasını gerektiren durumlarda, bu uygulamadan yararlanacak kişi için belirlenmiş tutardaki teminatın, her işlem için ayrı ayrı teminat verilmeksizin, teminata bağlanması gereken tutardan bağımsız olarak ve herhangi bir düşüm yapılmaksızın bir yıl süreyle kullanılabilmesini ifade eder.

Götürü teminat uygulamasının kapsamı statü belgesi sahibinin talebine bağlı olarak Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun eki (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan eşyanın ithalinde ödenecek özel tüketim vergisini de kapsayabilir.

Teminat olarak bankalar tarafından verilen süresiz teminat mektupları kabul olunur.

Verilmesi gereken teminat tutarı, başvurudan itibaren geriye dönük bir yıl içerisinde gerçekleştirilen gümrük işlemlerine ilişkin olarak teminata konu olan gümrük vergileri ve sair vergilerin toplam kıymetinin %10’u olarak belirlenir.

Götürü teminat yetkisinin geçerlilik süresi bir yıldır. Götürü teminat yetkisini haiz statü belgesi sahibince, götürü teminat yetkisinin güncellenmesi için geçerlilik süresinin bitiminden önceki bir ay içinde başvuruda bulunulur.

1.2.4.         Ertelenmiş Kontrol Uygulaması

Ertelenmiş kontrol, belge kontrolü ve gerekli görülmesi durumunda fiziki muayenenin eşyanın tesliminden sonra yapılmasını ifade eder.

BİLGE sistemi tarafından risk kriterlerine göre yapılacak değerlendirme sonucunda, ertelenmiş kontrole tabi tutulması öngörülen beyannamelerde muayene türü mavi hat olarak belirlenir ve eşyanın tesliminden sonra yapılacak belge kontrolü için bir muayene memuru atanır.

Gümrük muayene memurunca yapılan inceleme sırasında beyanname ve ekli belgeler arasında ciddi bir farklılık görülerek eşyanın bulunduğu depo, fabrika veya işletmeye gidilerek fiziki muayene yapılması gerektiğine karar verilmesi halinde bir gümrük muayene memuru görevlendirilir.

Bu işlemler ertelenmiş kontrole tabi tutulan gümrük beyannamesinin tescil tarihinden itibaren en geç beş iş günü içinde tamamlanır.

1.2.5.         Onaylanmış İhracatçı Yetkisi

Onaylanmış ihracatçı yetkisi, A.TR dolaşım belgesinin Müsteşarlıkça yetki verilen kişi ve kuruluş tarafından onaylanma ve vize işlemi için gümrük idarelerine ibraz edilme zorunluluğu olmadan düzenlenebilmesini ifade eder.

Başvuru yılından bir önceki takvim yılı içerisinde veya başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük bir yıl içerisinde en az yüz adet A.TR dolaşım belgesi düzenleyip vize işlemlerini tamamlamış olan ve yetkilendirilmiş gümrük müşaviriyle, A.TR dolaşım belgelerinin dönemsel kontrolüne veya onaylanmasına ilişkin olarak, sözleşme yapmış olan statü belgesi sahiplerine onaylanmış ihracatçı yetkisi verilir

1.3.      Statü Belgesinin ve Statü Belgesi Kapsamında Yer Alan Hak ve Yetkilerin Askıya Alınması, Geri Alınması ve İptali

Statü belgesinin geçerlilik süresi içinde gümrük işlemlerinden veya gümrük cezalarından doğan herhangi bir kamu alacağının, süresi içinde ödemediğinin tespit edilmesi durumunda statü belgesi, kesinleşmiş gümrük vergisi ve/veya ceza borcu ödenene kadar askıya alınır.

Statü belgesinin düzenlenme tarihini takip eden on iki aylık dönem içinde Gümrük Yönetmeliği’nin 17B maddesinin birinci fıkrasının (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen genel koşullardan herhangi birinin veya belgenin geçerlilik süresi içinde aynı fıkranın diğer bentlerinde belirtilen genel koşullardan herhangi birinin ortadan kalktığının öğrenilmesi ya da belge sahibince talep edilmesi halinde statü belgesi, söz konusu belgeyi düzenleyen gümrük ve muhafaza başmüdürlüğünce, geri alınır.

Yanlış veya eksik bilgilere veya sahte belgelere dayanılarak verildiği anlaşılan statü belgesi, söz konusu belgeyi düzenleyen gümrük ve muhafaza başmüdürlüğünce iptal edilir.