Daha önce uygulama süresi sürekli uzatılarak
geçici maddeler ile düzenlenen gayrimenkul ve iştirak hisseleri satış kazancı
istisnası, 5281 sayılı Kanunla KVK’nun 8/12. maddesine eklenen hükümle geçici
olmaktan çıkarılıp sürekli hale getirilmiştir.
Daha önce konu ile ilgili kaleme aldığımız
ve web sayfamızda yayınlanan 9 Eylül 2005 tarihli yazımızda, istisna hükmünün
önceki uygulamalardan farklı yönlerine işaret etmiş ve uygulamada rastlanan
bazı özellikli durumlara yer vermiştik.
Söz konusu yazımızda, konuya ilişkin bundan
önceki geçici madde düzenlemelerinde, istisnanın şartı olarak sayılan tahsilat şartının,
Kurumlar Vergisi Kanunun yürürlükte olan 8’nci maddesinin 12 nolu bendinde de
mevcut olduğu şeklindeki yaygın görüş ve anlayışın pek de temelinin olmadığı
konusuna dikkat çekmiştik. 5281 sayılı Kanunun madde ile ilgili gerekçesinde,
örnekler ile ayrıntılı olarak yapılan açıklamalardan tahsilat şartının gerekli
olduğunu anlıyoruz. Ancak maalesef Kanun maddesinin düzenlemesinde bu şartın
varlığına dair açık hüküm bulunmadığını ve maksat ile ifadenin farklı olduğunu
görüyoruz. Ancak söz konusu yazımızda da belirttiğimiz gibi bu konuda tahsilat
şartını dikkate almadan istisnadan yararlanmak için ihtilaf yaratmayı göze
almak gerekmektedir.
Bu yazımızda peşin ve vadeli satış durumunda
istisna hükmünün uygulanmasına ilişkin açıklamalarda bulunacağız.
Açıklamalarımızı tahsilat şartının gerekli olduğu varsayımıyla yapacağımızı
belirtmek isteriz.
- Peşin satış
halinde:
Gayrimenkul ve iştirak hisselerinin peşin
satışı halinde, satışın gerçekleştiği yılda istisnadan yararlanabilmek için,
aynı yılda satıştan elde edilen kazancın sermayeye ilave edilmesine yönetim
kurulu veya ortaklar kurulu tarafından karar verilmesi gerekir. En geç satışı
izleyen ikinci takvim yılı sonuna kadar da sermayeye ilave işlemi fiilen
gerçekleştirilip tamamlanmalıdır.
Satışı izleyen ikinci yıl sonuna kadar
sermayeye ilave işlemi gerçekleştirilmediğinde veya kısmen gerçekleştirildiğinde,
fazla yararlanılan istisna tutarı nedeniyle zamanında alınmayan vergiler cezalı olarak alınacaktır.
ÖRNEK: Aktife giriş tarihi
2002 olan bir gayrimenkulün muhasebe kayıtlarındaki maliyet bedeli 100.000 YTL,
birikmiş amortisman tutarı ise 4.000 YTL dir. Gayrimenkul 2005 yılında 200.000
YTL’na satılmış ve bedeli peşin tahsil edilmiştir. Satış karının sermayeye
eklenmesi için 2005 yılında yönetim kurulu kararı alınmıştır. Bu durumda
istisna şartları gerçekleştiği için satış kazancı 2005 yılı kurumlar vergisi
matrahından indirilebilecek, eğer matrah yoksa mali zarar satış kazancı tutarı
kadar artırılacaktır.
------------------------------------------------------------/----------------------------------------------------102
Bankalar
200.000
257 Birikmiş Amortismanlar 4.000
252 Binalar
100.000
679
Diğer Olağandışı Gelir. 104.000
----------------------------------------------------------/------------------------------------------------------
679 Diğer Olağandışı Gelir. 104.000
690
Dönem K/Z 104.000
---------------------------------------------------------/-------------------------------------------------------
690 Dönem K/Z 104.000
692 Dönem Net K/Z
104.000
--------------------------------------------------------/--------------------------------------------------------
692 Dönem Net K/Z 104.000
590 Dönem Net Karı
104.000
-------------------------------------------------------/---------------------------------------------------------
2006 yılı Nisan ayında verilecek kurumlar
vergisi beyannamesinde kurum kazancı var ise 104.000 YTL satış karı istisnası
kazançtan indirilecektir. Eğer zarar sözkonusu ise zarar tutarı 104.000 YTL
artırılacaktır.
Sermaye artırım işleminin 2006 yılında
fiilen tamamlanması halinde aşağıdaki muhasebe kayıtları yapılacaktır.
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------
590 Dönem Net Karı 104.000
570 Geçmiş Yıllar Karları 104.000
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------
570 Geçmiş Yıllar Karları 104.000
500 Sermaye 104.000
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------
- Vadeli satış
halinde:
Kurumlar Vergisi Kanununun 8’nci maddesinin
12’nci bendinde tahsilat ile ilgili (peşin veya vadeli) tek ifade “Vadeli satış
halinde, ilk yapılan tahsilatın iştirak hissesi veya gayrimenkulün maliyet
bedeline ilişkin olduğu kabul edilir.” İfadesidir. Ancak biz yukarıda da
belirttiğimiz gibi tahsilat şartının eskiden olduğu gibi gerekli olduğu
varsayımıyla açıklamalarımızı yapacağız.
Burada dikkat edilecek bir husus da, maddede
ilk yapılan tahsilatın maliyet bedeline ilişkin olduğu ifadesinde geçen maliyet
bedelinin, Vergi Usul Kanununun 262’nci maddesinde yer alan maliyet bedelini
değil, gayrimenkullerde amortisman düşüldükten sonraki net değeri, iştirak
hisselerinde ise alış bedelini ifade ettiğidir.
O halde, vadeli satışlarda eskiden olduğu
gibi tahsilat gerçekleştikçe sermayeye ilave işlemi yapılacak ve istisnadan
yararlanılacaktır. Satışı izleyen ikinci yıl sonunda tahsil edilmeyen bir taksit
var ise buna isabet eden satış kazancı sermayeye ilave edilemeyecek ve
istisnadan yararlanamayacaktır. Kanun maddesinde belirtildiği gibi, ilk yapılan
tahsilatın gayrimenkulün veya iştirak hissesinin maliyet bedeline ait olduğu
kabul edilecektir. Eğer satışın yapıldığı yıl hiç tahsilat yok ise veya maliyet
bedelinin altında bir tahsilat var ise, tahakkuk eden satış kazancının tamamı
kurumlar vergisi matrahı içinde vergiye tabi tutulacaktır. Tahsilat yapılıp
sermayeye ilave işlemi gerçekleştiğinde ise tahsilatın yapıldığı yılın kurum
kazancından indirilecektir.
ÖRNEK: Aktife giriş tarihi
2002 olan bir gayrimenkulün muhasebe kayıtlarındaki maliyet bedeli 100.000 YTL,
birikmiş amortisman tutarı ise 4.000 YTL dir. Gayrimenkul 2005 yılında 200.000
YTL’na satılmış ve bedelin 100.000 YTL’sı
2005 yılında, 100.000 YTL’sı da 2006 yılında tahsil edilmiştir.
2005 yılında tahsil edilen 100.000 YTL’nın
96.000 YTL’sı gayrimenkulün net değeri olan maliyet bedeline tekabül eder. 4000
YTL’sı da 2005 yılı sonuna kadar şirket yönetim kurulunun sermayeye ilave
kararı alması halinde beyannamede kurum kazancından indirilir. Gayrimenkul
satış karının bilançoda 104.000 YTL olarak yer alacağı tabiidir.
------------------------------------------------------------/----------------------------------------------------102
Bankalar 100.000
236 Diğer Çeşitli Alacaklar 100.000
257 Birikmiş Amortismanlar 4.000
252 Binalar 100.000
679 Diğer Olağandışı Gelir.
104.000
----------------------------------------------------------/------------------------------------------------------
679 Diğer Olağandışı Gelir. 104.000
690 Dönem K/Z
104.000
---------------------------------------------------------/-------------------------------------------------------
690 Dönem K/Z 104.000
692 Dönem Net K/Z
104.000
--------------------------------------------------------/--------------------------------------------------------
692 Dönem Net K/Z 104.000
590 Dönem Net Karı
104.000
-------------------------------------------------------/---------------------------------------------------------
2006 yılı Nisan ayında verilecek kurumlar
vergisi beyannamesinde kurum kazancı var ise 2005 yılında yapılan 100.000 YTL
tahsilatın gayrimenkulün maliyet bedelini aşan 4.000 YTL’sı gayrimenkul satış
karı istisnası olarak kazançtan indirilecektir. Eğer zarar söz konusu ise zarar
tutarı 4.000 YTL artırılacaktır.
4.000 YTL’na ilişkin sermaye artırım
işleminin satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci yıl olan 2007 yılının sonuna
kadar fiilen tamamlanması halinde aşağıdaki muhasebe kayıtları yapılacaktır.
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------
590 Dönem Net Karı 104.000
570 Geçmiş Yıllar Karları
104.000
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------
570 Geçmiş Yıllar Karları 4.000
500 Sermaye 4.000
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------
Gayrimenkulün satış bedelinden geriye kalan
100.000 YTL’nın 2006 yılında tahsil edilmesi halinde yapılacak muhasebe
kayıtları şöyledir:
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------
102 Bankalar 100.000
236 Diğer Çeşitli Alacaklar
100.000
-----------------------------------------------------/-----------------------------------------------------------570
Geçmiş Yıllar Karları
100.000
500 Sermaye
100.000
----------------------------------------------------/------------------------------------------------------------
2006 yılında nakden tahsil edilip sermayeye
eklenen satış karının 100.000 YTL’lık kısmı, 2006 yılı kurumlar vergisi
beyannamesinde kurum kazancından istisna olarak indirilecektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder