SERMAYE ARTIRIMI VE AZALTIMI

Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde Sermaye Azaltımının Vergisel Boyutu 

Sermaye azaltımında öncelikle hangi sermaye unsurlarının ortaklara dağıtılacağına ilişkin gelir idaresinin genel tebliğ veya sirküler bazında herhangi bir düzenlemesi bulunmamaktadır. Ancak özelge bazında verilen bazı idari görüşlerde, öncelikle dağıtımı vergiye tabi olan unsurların dağıtılmış sayılması gerektiği belirtilmiştir. 425 Seri Numaralı Vergi Usul Kanunu ile yapılan düzenleme uyarınca RDK ve merkezi rapor okuma komisyonları raporları özelgelere uygunluk yönünden değerlendirirken eleştiri konusu yapılan hususla ilgili olan ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nca verilmiş özelgeleri dikkate alacak ve varsa adına rapor düzenlenen mükellefe verilmiş özelge ile sınırlı kalmayacaktır. Dolayısıyla vergi inceleme elemanları dolaylı olarak mükellefe verilmiş olan veya olmayan eleştiri konusu husus ile ilgili özelgelere aykırı rapor düzenleyemeyeceklerdir. Bu nedenle mükellefler, sermaye azaltımı yaparken yukarıda örneklerine yer verilen idari görüşe göre işlem yapmamaları durumunda cezalı tarhiyat ile karşılaşacaklardır.

(Mustafa Kemal ARAN E-Yaklaşım / Mayıs 2016)

T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü)

Sayı: 62030549-125[6-2014/105]-88462                                                                   20/10/2015

Konu: Emisyon primi dağıtılmaksızın sermaye azaltımına gidilip gidilmeyeceği

İlgide kayıtlı özelge talep formunda, 31/12/2013 tarihli bilançoda ödenmiş sermayenin nakit 22.500.000,00-TL olduğu, 2007 ve 2009 yıllarında gerçekleşen primli sermaye artışı nedeniyle hisse senedi ihraç primi tutarının 79.320.960,48-TL olduğu belirtilerek, emisyon primi dağıtımının vergisel durumu ile emisyon primlerinin dağıtımı yapılmaksızın sermaye azaltımına gidilip gidilmeyeceği hususlarında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde, anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların bedelinin itibari değerini aşan kısmının kurumlar vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi, Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin ikinci fıkrası ile 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında kâr payları üzerinden yapılacak vergi kesintisine ilişkin hükümlere yer verilmiştir. 03.02.2009 tarihli ve 2009/14592, 14593 ve 14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararları uyarınca kâr payları üzerinden yapılacak vergi kesintisi oranları %15 olarak belirlenmiştir.

Öte yandan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 519 uncu maddesinde ise

"(1) Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır.

(2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;

 a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,

…

genel kanuni yedek akçeye eklenir.

(3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir.

…

5) Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler saklıdır.

…"

hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; kurumlar vergisinden istisna edilen ve sermayeye eklenmemiş olan emisyon primlerinin Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca ortaklara dağıtılmasının mümkün olması halinde, bu işlem kar payı dağıtımı sayılacak olup dağıtılan emisyon primi tutarları üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci ve 30 uncu maddelerinde yer alan hükümler çerçevesinde kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisi yapılacaktır.

Öte yandan, söz konusu emisyon primleri dağıtılmadan sermaye azaltımına gidilip gidilmeyeceği konusunda Gümrük ve Ticaret Bakanlığından görüş alınması uygun olacaktır.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

(Vergi Dünyası Ocak 2016)

SERMAYE PİYASASI MEVZUATINDA YER ALAN SERMAYE AZALTIMI ŞARTLARININ DOĞURDUĞU SAKINCA

Türk Ticaret Kanunu’nun 376/2’nci maddesinde; sermayesinin 2/3’ünü kaybeden şirketin ya sermaye azaltımına gitmesi veya sermayesini artırması gerektiği, aksi halde şirketin sona ereceği hüküm altına alınmıştır. Ancak Sermaye piyasası mevzuatında Genel Tebliğ (Pay Tebliği) ile, sermaye azaltımında Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu ile öngörülmeyen şartlar getirilerek, şirket genel kurulunun mevcut sermaye ile devam kararı alma şansını kısıtlamıştır. Şirketin TTK’nın 376/2’nci maddesi uyarınca sermayesini kaybetmesi haline ilişlkin olarak da kolaylaştırıcı yöntemlere yer vermemiştir. Bu durumda TTK’nın 376/2’nci maddesi uyarınca sermayesini kaybeden şirketler ya sermaye artırımına gitmeleri gerekmektedir. Ancak şirket ortaklarını sermaye artırımına katılmaya zorlanmak da TTK uyarınca mümkün olmadığı gibi şirketler hukuku ve sermaye piyasası mantığına da aykırıdır. Bu durumda şirketin sermaye artırım kararına kişilerin katılmaması durumunda, TTK’nın 376/2’nci maddesi uyarınca şirketin feshi istenecektir.

Nakit çıkışı gerektirmeyen sermaye azaltımının, Pay Tebliğinde çok sıkı şartlara bağlanması, şirketlerin feshi sonucunu doğurarak yatırımcıların hak ve menfaatlerini olumsuz yönde etkileyecektir. Pay tebliğinin sermaye azaltımı ile ilgili düzenlemeleri Sermaye Piyasası Kanunu’nun 1’inci maddesine aykırıdır. Diğer yandan Sermaye Piyasası Kurulu tarafından sermaye piyasalarında yürütülen faaliyetler nedeniyle bir zararın doğması durumunda söz konusu zararın tam yargı davası açmak suretiyle tazmini mümkündür

Bütün bunlara ek olarak bilindiği üzere geçmiş yıl zararları, dağıtılabilir karın tespitinde indirim kalemi olarak dikkate alınmaktadır. Şirketlerin geçmiş yıl zararlarını azaltarak sermaye azaltımına gitmeleri kar dağıtımı yapabilmeleri sonucunu da doğurabilmektedir.

Buna ek olarak nakit çıkışı gerektirmeyen sermaye azaltımında şirketten dışarıya kaynak çıkışı olmamaktadır. Bu nedenle bu işlemin ortaklara bir zararı da bulunmamaktadır. Bilanço açığını kapatmak için yapılan sermaye azaltımının tek olumsuz etkisi, şirketin kötü geçmişinin bilançodan silinmesidir.

(İhsan Kağan BAYRAKTAR Vergi Dünyası Mayıs 2015)

LİMİTED ŞİRKETLERDE SERMAYE ARTIRIM USULÜ

Limited şirketlerde sermaye artırımı; uygulamada karşılaşılan sorunlar, yasal boşluklar, konuya ilişkin yargı kararları ve öğretideki görüşler ile Avrupa Birliği müktesebatı dikkate alınarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda yeniden düzenlenmiştir. Bu kapsamda limited şirketler, hem dış kaynaklardan hem de iç kaynaklardan sermaye artırımı yapabilir. Ancak dış kaynaklardan sermaye artırımı yapılabilmesi için payların nakdi bedellerinin tamamen ödenmiş olması şarttır. Bunun yanında iç kaynaklardan yapılacak sermaye artırımlarında, anonim şirketlerin aksine, bilançoda sermayeye eklenmesine mevzuatın izin verdiği fonlar bulunsa ve bu fonlar sermayeye dönüştürülmemiş olsa dahi limited şirketler dış kaynaklardan (sermaye taahhüt edilmesi yoluyla) sermayelerini artırabilir.

Sermaye artırımı yapmak isteyen limited şirketlerde öncelikle değişiklik metni hazırlanmalı, sermaye artırımında taahhüt edilen nakdi ve ayni değerlere ilişkin gerekli işlemler yapılmalı (nakdi sermayenin en az %25'inin bankaya yatırılması, ayni sermaye varsa bunlara bilirkişilerce değer biçilmesi, taşınmazların tapuya şerh verilmesi gibi), sermayenin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine, iç kaynaklardan karşılanan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğuna ilişkin YMM veya SMMM ya da denetime tabi şirketlerde denetçi tarafından tespit yapılarak rapor düzenlenmeli, Rekabet Kurumu payı yatırılmalı, sermaye artırımına dair genel kurulca karar alınmalı ve bu karar tescil ve ilan ettirilmelidir.

Şirket sözleşmesinde veya artırma kararında aksi öngörülmemişse, her limited şirket ortağı, esas sermaye payı oranında esas sermayenin artırılmasına katılmak hakkını haizdir. Rüçhan hakkının kullanılabilmesi için en az 15 gün süre verilmesi zorunludur. Genel kurulun sermaye artırımına ilişkin kararıyla, ortakların yeni payları almaya ilişkin rüçhan hakkı, ancak haklı sebeplerin varlığında ve ağırlaştırılmış  nisapla sınırlandırılabilir  veya  kaldırılabilir.  

TTK veya şirket sözleşmesi hükümlerine ve özellikle dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurulun sermaye artırım kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, ortaklar ve müdürler şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası açabilirler. Ayrıca limited şirketin temel yapısını bozan veya sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan genel kurul kararları batıldır.

Dolayısıyla genel kurulun batıl olduğu ileri sürülen sermaye artırımına dair kararları için menfaati bulunan herkes belli bir süreye bağlı olmaksızın tespit davası da açabilir.   

(Mustafa YAVUZ MDERGI Nisan 2015)

ŞİRKETLERİN SERMAYE AZALTIMININ DOĞURACAĞI VERGİSEL SONUÇLAR

 Gelir İdaresi Başkanlığı, İzmir Vergi Dairesi Başkanlığının 08.08.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.16.01-125-741 sayılı Muktezasında; " ... Yapılacak sermaye azaltımının;

- Öncelikle, kurumlar vergisine ve vergi sonrası dağıtılan kazancın ise kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak hesaplardan karşılanması,

- Devamında, sadece kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak hesapların kullanılması,

- Son olarak ise, işletmeden çekilmesi halinde vergilendirilmeyecek olan ayni ve nakdi sermayenin işletmeden çekildiğinin kabulü,

gerekmektedir.

(Fatih Adıgüzel GÜLER Murat ÖZYURT LY Mevzuat Dergisi Haziran 2014)

Sermaye Azaltımında Geçmiş Yıl Zararlarının Kullanılması ve Ortaya Çıkan Vergisel Sonuçlar

Sermaye azaltılması, bilançonun pasifinde yer alan esas sermayenin itibari değerinin rakamsal olarak indirilmesi işlemidir. Özellikle esas sermayenin alacaklılar açısından taşıdığı garanti fonksiyonu dikkate alınarak özü itibariyle bir esas sözleşme değişikliği olan sermaye azaltımı, diğer esas sözleşme değişikliklerine kıyasen daha sıkı kurallara bağlanmıştır.

Sermaye azaltımına, sermayenin gerçek ihtiyacın üzerinde olması, bilanço açığının kapatılması, sermayenin itfa edilmesi, geçmiş yıl zararlarının kapatılması gibi sebeplerle başvurulabilir. Vergi kanunlarımızda sermaye azaltımı kavramı ve vergilendirilmesi hususunda açık bir düzenleme yer almamaktadır. Sermaye azaltımı sonucunda ortaklara yapılan ödemelerin vergilendirme rejimine tabi tutulup tutulmayacağı önem arz etmektedir.

Vergi İdaresinin bu yöndeki görüşü azaltılan sermaye içerisinde geçmiş yıllar kârları, kâr yedekleri, gayrimenkul veya iştirak hissesi satış kazancı istisnası kapsamında değerlendirilen ve sermayeye ilave edilen kazançları, emisyon primi bulunuyorsa ve azaltılan sermaye ortaklara dağıtılıyorsa söz konusu tutar stopaj yoluyla vergilendirilmesi şeklindedir.

Geçmiş yıl zararlarının sermaye azaltılmasında kullanılmasında ise azaltılan sermayenin niteliğine bakılmaktadır. Azaltılan sermaye daha önce stopaja tabi bir gelirin unsuru ise stopaj yoluyla vergileme söz konusu olacaktır. Aksi takdirde söz konusu tutar stopaj kapsamında olmayacaktır.

(Suat SARIGÜL E-Yaklaşım / Mayıs 2014) 

YİNE, YENİ BİR DEĞİŞİKLİK: ORTAKLARA BORÇLAR HESABININ SERMAYEYE DÖNÜŞÜMÜ HİKÂYESİ

Ortaklara borçlar hesabında yer alan tutarların sermayeye dönüştürülmesi durumunda mahkemeye başvurularak bilirkişi tespiti yaptırılmasını zorunlu hale getiren genelge ortakların şirketten olan alacakları yönünden yürürlükten kalkmıştır.

Ortaklara borçlar hesabının sermayeye dönüşmesinde daha önce olduğu gibi SMMM veya YMM raporu ile işlem yapılabilecektir.

(Ersin NAZALI Avukat-E.Hesap Uzmanı-Vergi Dünyası Aralık 2013)

Şirket Aktifinde Yer Alan Gayrimenkullerin Kısmi Bölünme Yoluyla Devri ve Sermaye Azaltımının  Enflasyon Düzeltmesi Fark Hesaplarından Karşılanmasının Vergisel Yönden Değerlendirilmesi

Kısmi bölünmede sermaye azaltımına gidilmesi durumunda Gelir İdaresi tarafından verilen bazı mukteza örnekleri göz önüne alındığında, sermaye içinde enflasyon düzeltme farkları ve geçmiş yıl karları bulunması halinde, enflasyon farklarının ve geçmiş yıl karlarının işletmeden çekiş olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği konusunun tartışmaya açık bir konu olduğu durumu ortaya çıkmaktadır.

Bora YARGIÇ (Vergi Müdürü – SMMM) Vergi Dünyası Kasım 2013